ՇՐՋԱԿԱ ՄԻՋԱՎԱՅՐ

Շրջակա միջավայրին վերաբերում է Համաձայնագրի 5-րդ մասի 3-րդ գլուխը: Մասնավորապես սահմանվում է, որ կողմերը պետք է զարգացնեն և ամրապնդեն համագործակցությունը շրջակա միջավայրի խնդիրների վերաբերյալ, որպեսզի խթանեն կենսակայուն և կանաչ տնտեսությունը, պաշտպանեն շրջակա միջավայրը, որը կհանգեցնի նաև բարելավված հանրային առողջության, մաքուր տեխնոլոգիաների օգտագործման և ավելի կենսակայուն արտադրության։ Համագործակցությունը պետք է ներառի օդի որակի, ջրի որակի, աղբահանության, արդյունաբերական աղտոտման և այլ խնդիրներ։

Ստորև ներկայացված դրույթներն ունեն հետևյալ մակնանշումը՝

🟡 - կատարվում են բարեփոխման աշխատանքներ

✅ - հիմնականում կատարված է

❌ - կատարված չէ

շրջակա միջավայր ՀՀ ԵՄ Համաձայնագիր

նախատեսված գործողություններ

❌ Մշակել համապարփակ ռազմավարություն

Որով կսահմանվեն շրջակա միջավայրի պաշտպանության վերաբերյալ ինստիտուցիոնալ ռեֆորմներ, համապատասխան լիազոր մարմինների ստեղծում, կանաչ տնտեսության և էկո-իննովացիայի հետ կապված քաղաքականության մշակում

🟡 Մշակել ոլորտային ռազմավարություններ

Կապված օդի որակի, ջրի, որակի, աղբի կառավարման, կենսաբազմազանության, բնության պահպանության, արդյունաբերական աղտոտման և քիմիկատների կառավարման հետ կապված

✅ ՇՄԱԳ համակարգ ներդնել պետական և մասնավոր ծրագրերի համար

Ընդունել և ներդնել օրենսդրություն, ինչպես նաև ստեղծել համապատասխան լիազոր մարմիններ՝ ապահովելով ծրագրերի ՇՄԱԳ անցնելու համապարփակ շրջանակ (ինչպես սահմանված է 2011/92/EC հրահանգով)

🟡 Մի շարք ծրագրերի համար ՇՄԱԳ պարտավորություն սահմանել

✅ ՇՄԱԳ համակարգ ներդնել պետական և մասնավոր ծրագրերի համար

Սահմանել նաև ՇՄԱԳ անցնելու համար պարամետրեր և շեմ

🟡 Տեղեկատվության բացահայտում

✅ ՇՄԱԳ համակարգ ներդնել պետական և մասնավոր ծրագրերի համար

🟡 Հանրային քննարկումներ և իրազեկում

Ծրագրեր մշակողների ու իրականանցնողների համար ներդնել ծրագրի վերաբերյալ տեղեկատվություններ տրամադրելու պարտավորություն, ինչպես նաև ներդնել այդ տեղեկությունների իսկությունը ստուգելու մեխանիզմներ։ Այդ թվում ստեղծել նաև հանրության համար հասանելի հարթակ, որով կտրամադրվեն այդ տեղեկությունները։ (վերջինս սահմանված է նաև 2001/42/EC հրահանգով)

🟡 Հանրային քննարկումներ և իրազեկում

🟡 Ծանր վառելիքում ծծմբի վերին շեմ սահմանել

🟡 Հանրային քննարկումներ և իրազեկում

Ներդնել ծրագրերի նախապատրաստման և դրանց ՇՄԱԳ-ի հետ կապված հանրային իրազեկման և իմաստալից հանրային քննարկման պարտավորության ինստիտուցիոնալ մեխանիզմ: Սահմանել ՇՄԱԳ և հարակից (այդ թվում՝ դատական) գործընթացներում հասարակական կազմակերպություններ ներգրավելու և դրանց եզրակացությունները հաշվի առնելու ընթացակարգ։ Վերջինս մանրամասն սահմանվում է նաև 2003/35/EC հրահանգով։

🟡 Ծանր վառելիքում ծծմբի վերին շեմ սահմանել

Ծանր վառելիքներում ծծմբի զանգվածի վերին թույլատրելի շեմ պետք է սահմանվի 1%-ը, սովորական վառելիքում՝ 0.1%: Պետք է ներդրվի նաև այդ պարունակության չափման և վերահսկման համակարգ։ Սահմանված է 1999/32/EC հահանգով։

✅ Կարգավորել աղբավայրերն ու մշակել քաղաքականություն

✅ Արգելել հեղուկի և վնասակար նյութերի նետումն աղբավայր

✅ Կարգավորել աղբավայրերն ու մշակել քաղաքականություն

Սահմանել աղբավայրերի տեսակները՝ համաձայն 1991/31/EC հրահանգի

❌ Նվազեցնել աղբավայրում բիոաղբը

✅ Արգելել հեղուկի և վնասակար նյութերի նետումն աղբավայր

✅ Կարգավորել աղբավայրերն ու մշակել քաղաքականություն

Մշակել աղբավայրում հայտնվող կենսաբանական/օրգանական աղբի տարեցտարի նվազեցման ռամզավարություն (5 տարում կրճատելով 25%ով, 8 տարում՝ 50%, 15 տարում՝ 65%ով։

✅ Արգելել հեղուկի և վնասակար նյութերի նետումն աղբավայր

Սահմանել արգելք հեղուկ նյութերի, ինչպես նաև մի շարք վնասակար նյութերի նետումն աղբաման, փոխարենը մշակել քաղաքակասնություն այդ նյութերի համապատասխան ուտիլիզացնելու համար։

❌ Նվազեցնել աղբի քանակը

🟡 Աղբավայր նետվող աղբի համընդհանուր զանգվածի չափման համակագի ներդրում

✅ Արգելել հեղուկի և վնասակար նյութերի նետումն աղբավայր

Միջոցներ ձեռնարկել, որպեսզի մինչև 2035 թվականը աղբավայրեր նետվող աղբի ընդհանուր զանգվածը նվազի 10%-ով։

🟡 "Օգտվողը վճարում" է սկզբունքի ներդրում

🟡 Աղբավայր նետվող աղբի համընդհանուր զանգվածի չափման համակագի ներդրում

Ներդնել համակարգ, որում աղբի գեներացման ու դրա մշակման հետ կապված ծախսերը հոգում է աղբ գեներացնողը։ Սահմանվում է Աղբավայրի դիրեկտիվի (1991/31/EC)

🟡 Աղբավայր նետվող աղբի համընդհանուր զանգվածի չափման համակագի ներդրում

Որպեսզի նշված կարգավորումներն ու ձեռնարկվող միջոցները չափելի և կառավարելի լինեն։

🟡 ՇՄԱԳ զեկուցման համակարգ

Ներդնել համակարգ, որը կապահովվի ՇՄԱԳ-ի արդյունքներում զեկույցների թափանցիկ հրապարակումը, ինչպես նաև կքարտեզագրվեն և կսահմանվեն ՇՄԱԳ ենթակա ծրագրերը։

🟡 Ներդնել մաքուր օդի օրենսդրություն և մարմին

❌ Գյուղատնտեսական նիտրատներից ջրի պաշտպանության համակարգ

🟡 Ներդնել մաքուր օդի օրենսդրություն և մարմին

Ներդնել ազգային օրենսդրություն կապված օդի ստանդարտների հետ և սահմանել մարմին՝ օդի որակը չափելու, գնահատելու, ԵՄ մարմինների հետ համագործակցելու համար, ստեղծելով նախադրյալ մյուս տարիներին ներդնել ԵՄ Մաքուր Օդի Հրահանգը (2008/50/EC)

❌ Խմելու ջրի որակի համակարգ ներդնել

❌ Գյուղատնտեսական նիտրատներից ջրի պաշտպանության համակարգ

🟡 Ներդնել մաքուր օդի օրենսդրություն և մարմին

Ներդնել ազգային օրենսդրություն և համապատասխան մարմին, սահմանել խմելու ջրի եվրոպական ստանդարտներ, ներդնել վերահսկողության և հանրությանը տեղեկացնելու համակարգ, ինչպես սահմանում եմ է Խմելու Ջրի Հրահանգը 98/93/EC (նոր տարբերակ 2020/2184)։ Այդ թվում սահմանել թույլատրելի պարամետրային շեմը ջրում քիմիական տարրերի և միկրո-օրգանիզմների պարունակության վերաբերյալ։

❌ Գյուղատնտեսական նիտրատներից ջրի պաշտպանության համակարգ

Օրենսդրության ընդունում և լիազոր մարմինների ստեղծում, խոցելի զոնաների և ջրերի սահմանում, ախտոտիչների (նիտրատների) թույլատրելի չափաբաժինների սահմանում ( 2000/60/EC հրահանգի հավելվածով)և վերահսկողության համակարգերի ներդնում, ինչպես սահմանված է 91/676/EEC Հրահանգով։

🟡 Աղբահանության կառավարման պլան և բարեփոխում

❌ Հանքարդյունաբերական ոլորտի թափոնների կառավարման ներդրում

❌ Գյուղատնտեսական նիտրատներից ջրի պաշտպանության համակարգ

Աղբահանության կառավարման, աղբի նվազման ու վերամշակման ազգային օրենսդրության ստեղծում, աղբագեներացնողի կողմից վճարման համակարգի ներդրում, աղբի նվազեցման 5-քայլանի (Reduce, Reuse, Recycle, Recover, Dispose) համակարգի ներդրում, աղբի մշակողների համար թույլատվության համակար և ռեգիստրի ստեղծում, ինչպես սահմանում է 2008/98/EC Հրահանգը։

❌ Հանքարդյունաբերական ոլորտի թափոնների կառավարման ներդրում

Ընդունել ազգային օրենսդրություն՝ կապված հանքարդյունաբերական թափոնների դասակարգման, դրանց մշակման կարգի, թույլատվությունների, կառավարման պլանի, և դրա վերահսկողության համակարգի վերաբերյալ, ինչպես սահմանված է 2006/21/EC Հրահանգով։ Ապահովել, որ համապատասխան օպերատորները թափոնները մշակեն անվտամգ և 2004/35/CE 3-րդ Հավելվածին համապատասխան։

❌ Վայրի թռչունների պահպանության համակարգ

❌ Հանքարդյունաբերական ոլորտի թափոնների կառավարման ներդրում

Օրենսդրության մշակում և մարմինների սահմանում, թռչունների դասակարգում և գնահատում, պահպանության միջոցների և վերահսկողության մեխանիզմների ներդրում, ինչպես սահմանում է 2009/147/EC Հրահանգը և մասնավորապես դրա 4-րդ հոդվածը։

❌ Արդյունաբերական աղտոտման դեմ միջողառումների պատրաստում

❌ Վտանգավոր նյութերի հետ կապված խոշոր վթարների կանխարգելման համակարգ

Օրենսդրական և ինստիտուցիոնալ շրջանակի պատրաստում՝ 2027 թվականին արդյունաբերական աղտոտման և արտանետումներին հակազդման համակագր համար, ինչպես սահմանված է 2010/75/EU հրահանգով։

❌ Վտանգավոր նյութերի հետ կապված խոշոր վթարների կանխարգելման համակարգ

Ապահովել, որ վտանգավոր նյութերի հետ կապված սուբյեկտների մասին (և նյութերի վերին շեմի) տեղեկատվությունը մշտապես հասանելի լինի հանրությանը՝ էլեկտրնոային և պարբերաբար թարմասվող տեսքով։ խոշոր վթարների մասին տեղեկատվության փոխանակման ստեղծում, վթարների պատճառների, դրանց հետևանքների և ձեռնարկված կանխարգելիչ միջոցառումների վերաբերյալ տեղեկատվության փոխանակում, ինչպես սահմանում է 2012/18/EU հրահանգը և հատկապես հոդվածներ 14 և 16-ը։

❌ Վտանգավոր նյութերի հետ կապված խոշոր վթարների կանխարգելման համակարգ

❌ Վնասակար նյութերի պարունակության փաթեթավորման մակնանշում

❌ Վտանգավոր նյութերի հետ կապված խոշոր վթարների կանխարգելման համակարգ

Լիազոր մարմինների սահմանում, նյութերի դասակարգում և դրանց փաթեթավորման վրա համապատասխան մակնանշում, ինչպես սահմանված է 1272/2008 Կարգավորմամբ և դրա հավեվածներով։

❌ Բնապահպանական վնասի դեպքում փոխհատուցման համակարգ

❌ Օդում ծանր մետաղների և պոլիցիկլիկ արոմատիկ ածխաջրածինների պարունակության շեմ

❌ ՀԿ-ների և ֆիզանձանց կողմից անկախ լիազոր մարմնի դիմելու հնարավորություն

«աղտոտողը վճարում է» սկզբունք և պարտադրում այն տնտեսվարողներին, ովքեր առաջացնում են շրջակա միջավայրին վնաս հասցնող գործունեություն, ֆինանսական պատասխանատվություն կրել այդ վնասը կանխելու կամ վերականգնելու համար։ Մինչև 2026-ը պահանջվում է ընդունել օրենսդրություն և սահմանել լիազոր մարմինները։ 2004/35/EC Հրահանգ։

❌ ՀԿ-ների և ֆիզանձանց կողմից անկախ լիազոր մարմնի դիմելու հնարավորություն

❌ Օդում ծանր մետաղների և պոլիցիկլիկ արոմատիկ ածխաջրածինների պարունակության շեմ

❌ ՀԿ-ների և ֆիզանձանց կողմից անկախ լիազոր մարմնի դիմելու հնարավորություն

Շրջակա միջավայրի վնասվածքից կամ խափանումից ազդված անձինք կամ հետաքրքրության ունեցողները պետք է իրավունք ունենան դիմել անկախ լիազոր պետական մարմնի, որը կստուգի շահագործողի գործողությունների օրինականությունը և կկատարի ազդեցության գնահատում։ Սա նույնպես սահմանված է 2004/35/EC Հրահանգով։

❌ Օդում ծանր մետաղների և պոլիցիկլիկ արոմատիկ ածխաջրածինների պարունակության շեմ

Պատրաստել օրենսդրական շրջանակ և սահմանել վերահսկողական մարմիններ, որով մինչև 2027-2029թթ պետք է ներդրվի մթնոլորտում արսենի (6 ng/m3), կադմիումի (5 ng/m3), նիկելի (20 ng/m3), սնդիկի և ՊԱԱ նյութերի պարունակության կարգավորում, դրա չափում, վերահսկողություն և վերին շեմը չգերազանցելու մեխանիզմ, ինչպես սահմանված է 2004/107/EC Հրահանգով։

❌ Ցնդող օրգանական միացությունների արտանետման սահմանափակում

❌ Օդում ծանր մետաղների և պոլիցիկլիկ արոմատիկ ածխաջրածինների պարունակության շեմ

Սահմանել միացությունների վերին շեմերը, և ներդնել դրանց չափման և շեմն անցնելու արգելքի մեխանիզմներ, ինչպես սահմանված է 2004/42/EC Հրահանգով։

❌ Ջրային կառավարման քաղաքականություն

❌ Ցնդող օրգանական միացությունների արտանետման սահմանափակում

❌ Ջրային կառավարման քաղաքականություն

Օրենսդրական ու ինստիտուտցիոնալ շրջանակի ընդունում, գետի ավազանների նույնացում և դրանց պահպանության կոորդինացում, դրանց հատկանիշների վերլուծություն, գետերի կառավարման պլանների մշակում և դրանց քննարկում հանրության հետ, ինչպես սահմանված է 2000/60/EC:

❌ Հեղեղների կառավարում

❌ Ցնդող օրգանական միացությունների արտանետման սահմանափակում

❌ Ջրային կառավարման քաղաքականություն

բացահայտել ջրհեղեղների ենթակա տարածքները, գնահատել մարդկանց, գույքի և շրջակա միջավայրի վրա հնարավոր ազդեցությունները, այնուհետև համակարգել միջոցառումները՝ ինչպես ազգային, ռիսկը նվազեցնելու և պատրաստվածությունը բարելավելու համար: Ներդնել 2007/60/EC Հրահանգի հավելվածով հասմանված ռիսկի կանխարգելման մեխանիզմ։

❌ Կեղտաջրերի կառավարում

❌ Վտանգավոր քիմիկատների ներկրման/արտահանման կարգարվորում

❌ Վայրի թռչունների որսի սահմանափակում

քաղաքային աղտոտված ջուրն այնպիսի չափանիշներով պետք է մշակվի, որոնք թույլ կտան պաշտպանել շրջակա միջավայրը: Իսկ 91/271/ЕЕС Հրահանգի Հավելված 2-ը սահմանում է տարածքներներն ու ագլոմերացիաները, որտեղ բարձր մակարդակի մաքրման պահանջներ են դրվել։

❌ Վայրի թռչունների որսի սահմանափակում

❌ Վտանգավոր քիմիկատների ներկրման/արտահանման կարգարվորում

❌ Վայրի թռչունների որսի սահմանափակում

Սահմանել բոլոր վայրի թռչունների ցանկը և արգելել դրանց որսը, ինչպես սահմանված է 2009/147/EC Հրահանգով։

❌ Վտանգավոր քիմիկատների ներկրման/արտահանման կարգարվորում

Այդ թվում քիմիկատների դասակարգում, կազմակերպությունների կողմից քիմիկատների մասին տեղեկատվության տրամադրում, դրանց տեղափոխման, ներկրման ու արտահանման ժամանակ հատուկ ծանուցման և դրա վերահսկողության համակարգ։ Սահմանված է 649/2012 Կարգավորմամբ։

❌ Օդի որակի մասին տեղեկացման համակարգ

❌ Աղտոտողի կողմից վճարման լիարժեք համակարգ

Մաքուր օդի մասին եվրոպական Հրահանգի լիարժեք իրացում, այդ թվում ամբողջ հանրապետության տարածքում օդի որակի մասին հանրային տեղեկացման և որոշակի շեմից հետո ծանուցման համակարգ։

2008/50/ЕC Հրահանգ

❌ Աղտոտողի կողմից վճարման լիարժեք համակարգ

Ավարտին հասցնել աղտոտցը վճարում է սկզբունքը աղբահանության բնագավառում, ինչպես սահմանում է 2008/98/EC Հրահանգը։

❌Հանքարդյունաբերական թափոնների կառավարում

❌ Աղտոտողի կողմից վճարման լիարժեք համակարգ

❌ Վայրի բուսականության ու կենդանականության պահպանում

Հանքային թափոնի պահման, շահագործման համակարգ, ինչպես սահմանում է 2000/60/EC Հրահանգը:

❌ Վայրի բուսականության ու կենդանականության պահպանում

Օրենսդրության ընդունում, տարածքներ դասակարգում, համաֆինանսավորման մեխանիզմների ներդրում, հանրության շրջանում թեմայի հետ կապված տեղեկատվության և կրթության ապահովում, ինչպես սահմանված է 92/43/EC Հրահանգով։

❌ Կեղտաջրերի կառավարման ամբողջացում

❌ Վայրի բուսականության ու կենդանականության պահպանում

❌ Աղբի վերամշակում և աղբավայրերի փակում

91/271/ЕЕС Հրահանգի կիրառումն ամբողջացնել, այդ թվում հիմնադրել տեխնիկական ու ներդրումային ծրագիր կեղտաջրերի կառավարման համար։

❌ Աղբի վերամշակում և աղբավայրերի փակում

❌ Վայրի բուսականության ու կենդանականության պահպանում

❌ Աղբի վերամշակում և աղբավայրերի փակում

Ավարտին հասցնել Աղբավայրերի մասին Եվրոպական հրահանգը 1999/31/EC

❌ Արդյունաբերական աղտոտման դեմ քաղաքականություն

Թույլատվություններ պահանջող սարքավորումների ներդրում, միասնական թույլատվությունների համակարգի ներդրում, օրենքի վերահսկողության համակարգի հիմնադրում, գործարաններից արտանետումների թույլատրելի շեմերի սահմանում, BAT համակարգի ներդրում, տարեկան արտանետման նվազեցման ծրագրի պատրաստում, ինչպես սահմանված է 2010/75/EC Հրահանգով։

❌ Օդում ծանր մետաղների և այլ նյութերի չափում և վերահսկում

Ավարտին հասցնել 2004/107/EC Հրահանգի կիրառումը (տես՝ վերևում)։ Այդ թվում մթնոլորտում նոյւթերի չափման ու վերահսկման համակարգ։

❌ Բնապահպանական վնասի դեպքում փոխհատուցման համակարգ

❌ Օդում ծանր մետաղների և այլ նյութերի չափում և վերահսկում

Ավարտին հասցնել 2004/35/EC Հրահանգն իր հավելվածներով, սահմանելով խիստ պատասխանատվություն վտանագվոր գործունեության համար, կոմպենսացիայի մեխանիզմներ, և շահագործողոների կողմից կանխարգելման և անվտանգության միջոցառումների պարտադիր պահանջ։

❌ Մաքուր օդի օրենսդրություն

❌ Օդում ծանր մետաղների և այլ նյութերի չափում և վերահսկում

❌ Վայրի բուսականության ու կենդանականության պահպանում

Շարունակել ԵՄ Մաքուր Օդի Հրահանգի (2008/50/EC) ներդրումը, մասնավորապես սահմանել երկրի զոնաներն ու ագլոմերացիաները, և սահմանել օդում նյութերի (So2, NO2, PM մասնիկներ և այլն) պարունակության թույլատրելի շեմերը և դրանց սահմանները, ինչպես սահմանված է հրահանգի Հավելված 2-ում։

❌ Վայրի բուսականության ու կենդանականության պահպանում

Շարունակել 92/43/EC Հրահանգի ներդրումը, ստեղծելով պահպանության մշտադիտարկման համակարգ, և տեսակների պահպանության խսիտ ռեժիմ, ինչպես սահմանում է հրահանգի 4-րդ Հավելվածը (ՀՀ-ում առկա տեսակների մասով)։

❌ Վտանգավոր խառնուրդների պիտակավորում

❌ Վայրի բուսականության ու կենդանականության պահպանում

❌ Վտանգավոր խառնուրդների պիտակավորում

Ներդնել ԵՄ-ի 1727/2008 կարգավորումը, մասնավորապես վտանգավոր նյութերի խառնուրդների դասակարգման, պիտակավորման և փաթեթավորության համընդհանուր չափանիշները։ Կարգավորումը պահանջում է, որ խառնուրդները պիտակվեն կապված զգուշացնող նշաններով, իսկ փաթեթավորումն ապահովի նյութերի անվտանգ պահպանում և օգտագործման ընթացքում հնարավոր վտանգներից պաշտպանություն:

❌ Բնապահպանական վնասի կանխարգելում և կոմպենսացում՝ վճարով

Ներդնել բնապահպանական վնասի կանխարգելման և կոմպենսացման համակարգն ամբողջությամբ՝ "աղտոտողը վճարում է" սկզբունքով, ինչպես սահմանում է 2004/35/EC հրահանգի հավելված 2-ը։

❌ Մաքուր օդի համակարգ

❌ Բնապահպանական վնասի կանխարգելում և կոմպենսացում՝ վճարով

Ներդնել օդի որակի պարբերական գնահատման, մշտական մոնիտորինգի և չափումների համակարգ, դրա մաքրմանն ուղղված քաղաքականությունմ իսկ առավել ռիսկային և աղտոտված զոնաների համար սահմանել կարճաժամկետ գործողությունների ծրագիր և պարբերաբար տեղեկատվության հրապարակում։ Այդպիսով լիարժեք տեղայնացնել Մաքուր Օդի Հրահանգը։

❌ Օդում ծանր մետաղների վերահսկում և կանպարգելում

❌ Բնապահպանական վնասի կանխարգելում և կոմպենսացում՝ վճարով

❌ Օդում ծանր մետաղների վերահսկում և կանպարգելում

Լիարժեք ներդնել 2004/107/EC հրահանգը, ներդնելով աղտոտիչների չափման րև դրանց մաքրման համակարգ։

❌ Վառելիքի պահեստավորման կարգավորումներ

❌ Գյուղատնտեսական նիտրատներից պաշտպանության

❌ Օդում ծանր մետաղների վերահսկում և կանպարգելում

Ներդնել 94/63/EC հրահանգը, որը կարգավորում է բենզինի պահեստավորման, բեռնման և տեղափոխման ժամանակ անջատվող ցնդող օրգանական միացությունների (VOCs) արտանետումները։ Տեղադրել համապատասխան սարքավորումներ և կիրառել միջոցառումներ՝ նվազեցնելու VOC-ների արտանետումները դեպի մթնոլորտ, ինչպես նաև իրականացնել մշտական ստուգումներ և վերահսկողություն:

❌ Գյուղատնտեսական նիտրատներից պաշտպանության

Նիտրատների հանդեպ խոցելի զոնաների համար ներդնել գործողությունների ծրագիր և լավ պրակտիկայի կանոնակարգեր, ինչպես սահմանում է 91/767/EC հրահանգի հոդվածներ 4-ն ու 5-ը։

❌ Հանքարդյունաբերական ոլորտի թափոններ

❌ Գյուղատնտեսական նիտրատներից պաշտպանության

Ավարտին հասցնել Հրահանգի ներդրումը և ներդնել տեսչական համակարգ։

Համաձայնագրի կատարումը

Բարեփոխումների ընթացքը

🟡 2023 թվականի մայիսին ընդունվել է "Շրջակա միջավայրի վրա ազդեցության գնահատման և փորձաքննության մասին" նոր օրենքը, հաշվի առնելով ՀԸԳՀ կարգավորումները։ Նախատեսվում է մի շարք ոլորտներում օրենքների ընդունում։
🟡 Փոփոխությունների է ենթարկվել Հայաստանի ջրային օրենսգիրքը, որով կարգավորումները մոտարկվում են Եվրոպական ջրային դիրեկտիվին, և ջրի օգտագործման խնայողության մասին կարգավորումներ են սահմանվում։
❌ 2022ի դեկտեմբերին ընդունվել է "Մթնոլորտային օդի պահպանության մասին" նոր օրենքը։
Փոփոխության է ենթարկվել "Աղբահանության և սանմաքրման մասին" ՀՀ օրենքը, որով հստակեցվել են աղբավայրերի տիպերը, աղբի համար վճարման կարգավորումները, արգելվել է հեղուկների և վնասակար նյութերի նետումն աղբավայրեր։
🟡 Եվրամիության հետ թվինինգ ծրագրի շրջանակներում մշակվել են ջրային ռեսուրսների արդյունավետ կառավարման միջոցառումներ։
🟡 ՀՀ-ում գործում է ԵՏՀ մաքսային միության 826 որոշումը, որով սահմանվում է մազութում ծծմբի 3,5% շեմ, իսկ նավային վառելիքում 0,5% ծծմբի շեմ։ Այս կարգավորումը միայն մասամբ է (նավային վառելիք) համապատասխանում CEPA պահանջներին։
✅2021 թվականին ընդունվել է Աղբահանության համակարգի ռազմավարություն և գործողությունների ծրագիր։ Դրանով նախատեսված էր մինչև 2024 թվականը պատրաստել «աղտոտողը վճարումը է» սկզբունքի շրջանակը, ստեղծել կենսաքայքայվող թափոնների հավաքում և վերամշակում, 5R հիերարխիայի օրենսդրական շրջանակի ստեղծում, վերամշակման ստանդարտների ու գործիքների ներդրում։ 🟡Գործնական քայլերը սակայն դեռ կատարված չեն, կամ սաղմնային փուլում են։
❌Կենսաքայքայվող աղբի նվազեցման, դրա առանձին հավաքման կամ վերամշակման գործողություններ, բացի դեկլարատիվ ռազմավարական պնդումներից, դեռ չի արվում։ Մնացած աղբի տեսակների նվազեցման քայլեր, բացի ռազմավարությունից, դեռ չի արվում։
🟡Աղբի ընդհանուր զանգվածի չափման համար աղբավայրերում պետք տեղադրվեն կշեռքներ, որոնք դեռ միայն Հրազդանի նոր կառուցված աղբավայրում են տեղադրված։ Այլ աղբավայրերում զանգվածի չափման համար քայլեր դեռ չե ձեռնարկվել։
✅Միաժամանակ ընդունվել են թափոնների և աղբավայրերի հետ կապված մի շարք կարգեր և ստանդարտներ (Կառավարության 04.01.2024թ. N 27-Ն, 08.05.2024թ. N 27-Ն, 07.12.2023թ. N 2107-Ն)։

Կապը CEPA-ի հետ

Ձախ կողմում նկարագրված գործընթացները վերաբերում են հետևյալ ոլորտներին՝

ՇՄԱԳ բարեփոխում
Աղբավայրերի կարգավորում, վնասակար նյութերի արգելում աղբավայրում
Ոլորտային ռազմավարությունների մշակում
Աղբի նվազեցում, բիոաղբի վերամշակում

ՇՄԱԳ-ի հետ կապված ընդունված իրավական ակտեր

«Ռազմավարական էկոլոգիական գնահատման կարգի և ռազմավարական էկոլոգիական գնահատման հաշվետվությանը ներկայացվող պահանջները հաստատելու մասին» Կառավարության որոշումը /21.12.2023թ. N 2294-Ն/,
«Հայաստանի Հանրապետության կառավարության 2014 թվականի նոյեմբերի 19-ի N 1325-Ն որոշման մեջ փոփոխություն կատարելու մասին» Կառավարության որոշումը /28.12.2023թ. N 2343-Ն/,
«Նախատեսվող գործունեության տեսակների վերակառուցման կամ ընդլայնման կամ տեխնիկական կամ տեխնոլոգիական վերազինման կամ վերապրոֆիլավորման կամ կոնսերվացման կամ տեղափոխման կամ դադարեցման կամ փակման կամ քանդման կամ նախագծային փոփոխության շրջակա միջավայրի վրա ազդեցության գնահատման և փորձաքննության անհրաժեշտությունը որոշելու կարգը հաստատելու մասին Կառավարության որոշումը /11.01.2024թ. N 43-N/,
«Պետական փորձաքննական դրական եզրակացություն ստացած հիմնադրութային փաստաթղթերում չներառված՝ բնության հատուկ պահպանվող տարածքներում կամ անտառային հողերում կամ բնակավայրերի կանաչ գոտիներում կամ պատմամշակութային հուշարձանների սահմաններում կամ բնապահպանական հողերում գնահատման և փորձաքննության ենթակա գործունեության տեսակները հաստատելու մասին» Կառավարության որոշումը /02.05.2024թ. N 638-Ն/,
«Ատոմային էներգիայի անվտանգության տեսակետից կարևոր օբյեկտների շրջակա միջավայրի վրա ազդեցության գնահատման և փորձաքննության գործընթացում դիտարկման ենթակա բնութագրերը հաստատելու մասին» Կառավարության որոշումը /07.03.2024թ. N 326-Ն/,
«Փորձաքննության, պետական փորձաքննական եզրակացության մեջ փոփոխություն կամ լրացում կատարելու, պետական փորձաքննական եզրակացությունն ուժը կորցրած ճանաչելու կարգը հաստատելու մասին» Կառավարության որոշումը /02.05.2024թ. N 643-Ն/
«Ռազմավարական էկոլոգիական գնահատման և շրջակա միջավայրի վրա ազդեցության գնահատման ուղեցույցները հաստատելու մասին» շրջակա միջավայրի նախարարի հրաման /29.10.2024թ. N 438-Ն/։

ՇՐՋԱԿԱ ՄԻՋԱՎԱՅՐ

նախատեսված գործողություններ

❌ Մշակել համապարփակ ռազմավարություն

🟡 Մշակել ոլորտային ռազմավարություններ

Նախատեսված բարեփոխումներ

2023

2023

✅ ՇՄԱԳ համակարգ ներդնել պետական և մասնավոր ծրագրերի համար

✅ ՇՄԱԳ համակարգ ներդնել պետական և մասնավոր ծրագրերի համար

✅ ՇՄԱԳ համակարգ ներդնել պետական և մասնավոր ծրագրերի համար

🟡 Մի շարք ծրագրերի համար ՇՄԱԳ պարտավորություն սահմանել

✅ ՇՄԱԳ համակարգ ներդնել պետական և մասնավոր ծրագրերի համար

✅ ՇՄԱԳ համակարգ ներդնել պետական և մասնավոր ծրագրերի համար

🟡 Տեղեկատվության բացահայտում

✅ ՇՄԱԳ համակարգ ներդնել պետական և մասնավոր ծրագրերի համար

🟡 Հանրային քննարկումներ և իրազեկում

🟡 Հանրային քննարկումներ և իրազեկում

🟡 Ծանր վառելիքում ծծմբի վերին շեմ սահմանել

🟡 Հանրային քննարկումներ և իրազեկում

🟡 Ծանր վառելիքում ծծմբի վերին շեմ սահմանել

🟡 Ծանր վառելիքում ծծմբի վերին շեմ սահմանել

🟡 Ծանր վառելիքում ծծմբի վերին շեմ սահմանել

2024

2024

✅ Կարգավորել աղբավայրերն ու մշակել քաղաքականություն

✅ Արգելել հեղուկի և վնասակար նյութերի նետումն աղբավայր

✅ Կարգավորել աղբավայրերն ու մշակել քաղաքականություն

❌ Նվազեցնել աղբավայրում բիոաղբը

✅ Արգելել հեղուկի և վնասակար նյութերի նետումն աղբավայր

✅ Կարգավորել աղբավայրերն ու մշակել քաղաքականություն

✅ Արգելել հեղուկի և վնասակար նյութերի նետումն աղբավայր

✅ Արգելել հեղուկի և վնասակար նյութերի նետումն աղբավայր

✅ Արգելել հեղուկի և վնասակար նյութերի նետումն աղբավայր

❌ Նվազեցնել աղբի քանակը

🟡 Աղբավայր նետվող աղբի համընդհանուր զանգվածի չափման համակագի ներդրում

✅ Արգելել հեղուկի և վնասակար նյութերի նետումն աղբավայր

🟡 "Օգտվողը վճարում" է սկզբունքի ներդրում

🟡 Աղբավայր նետվող աղբի համընդհանուր զանգվածի չափման համակագի ներդրում

🟡 Աղբավայր նետվող աղբի համընդհանուր զանգվածի չափման համակագի ներդրում

🟡 Աղբավայր նետվող աղբի համընդհանուր զանգվածի չափման համակագի ներդրում

🟡 Աղբավայր նետվող աղբի համընդհանուր զանգվածի չափման համակագի ներդրում

🟡 Աղբավայր նետվող աղբի համընդհանուր զանգվածի չափման համակագի ներդրում

🟡 ՇՄԱԳ զեկուցման համակարգ

🟡 ՇՄԱԳ զեկուցման համակարգ

🟡 ՇՄԱԳ զեկուցման համակարգ

2025

2025

🟡 Ներդնել մաքուր օդի օրենսդրություն և մարմին

❌ Գյուղատնտեսական նիտրատներից ջրի պաշտպանության համակարգ

🟡 Ներդնել մաքուր օդի օրենսդրություն և մարմին

❌ Խմելու ջրի որակի համակարգ ներդնել

❌ Գյուղատնտեսական նիտրատներից ջրի պաշտպանության համակարգ

🟡 Ներդնել մաքուր օդի օրենսդրություն և մարմին

❌ Գյուղատնտեսական նիտրատներից ջրի պաշտպանության համակարգ

❌ Գյուղատնտեսական նիտրատներից ջրի պաշտպանության համակարգ

❌ Գյուղատնտեսական նիտրատներից ջրի պաշտպանության համակարգ

🟡 Աղբահանության կառավարման պլան և բարեփոխում

❌ Հանքարդյունաբերական ոլորտի թափոնների կառավարման ներդրում

❌ Գյուղատնտեսական նիտրատներից ջրի պաշտպանության համակարգ

❌ Հանքարդյունաբերական ոլորտի թափոնների կառավարման ներդրում

❌ Հանքարդյունաբերական ոլորտի թափոնների կառավարման ներդրում

❌ Հանքարդյունաբերական ոլորտի թափոնների կառավարման ներդրում

❌ Վայրի թռչունների պահպանության համակարգ

❌ Հանքարդյունաբերական ոլորտի թափոնների կառավարման ներդրում

❌ Հանքարդյունաբերական ոլորտի թափոնների կառավարման ներդրում

❌ Արդյունաբերական աղտոտման դեմ միջողառումների պատրաստում

❌ Վտանգավոր նյութերի հետ կապված խոշոր վթարների կանխարգելման համակարգ

❌ Վտանգավոր նյութերի հետ կապված խոշոր վթարների կանխարգելման համակարգ

❌ Վտանգավոր նյութերի հետ կապված խոշոր վթարների կանխարգելման համակարգ

❌ Վտանգավոր նյութերի հետ կապված խոշոր վթարների կանխարգելման համակարգ

❌ Վտանգավոր նյութերի հետ կապված խոշոր վթարների կանխարգելման համակարգ

❌ Վտանգավոր նյութերի հետ կապված խոշոր վթարների կանխարգելման համակարգ

❌ Վտանգավոր նյութերի հետ կապված խոշոր վթարների կանխարգելման համակարգ

❌ Վտանգավոր նյութերի հետ կապված խոշոր վթարների կանխարգելման համակարգ

❌ Վնասակար նյութերի պարունակության փաթեթավորման մակնանշում

❌ Վնասակար նյութերի պարունակության փաթեթավորման մակնանշում

❌ Վտանգավոր նյութերի հետ կապված խոշոր վթարների կանխարգելման համակարգ

2026

2026

❌ Բնապահպանական վնասի դեպքում փոխհատուցման համակարգ